Cha Kchiah (còn gọi là Lễ hội ăn than) là một trong những lễ hội truyền thống rất đặc sắc của người Giẻ - Triêng. Cha Kchiah được cộng đồng làng tổ chức ăn mừng sau mùa thu hoạch, để tạ ơn thần và cũng là dịp chuẩn bị các dụng cụ lao động sản xuất để bước vào vụ mùa sản xuất mới.
Để chuẩn bị Lễ hội Cha Kchiah cổ truyền, Hội đồng già làng chọn ra 7 người đàn ông lao động sản xuất giỏi để lên rừng đốt than.
Trên rừng, mọi người phải thực hiện các nghi lễ khấn xin thần linh, đội mũ làm từ cây Long Kliă Klao. Họ lựa những cây Kchiah chắc nhất để có than tốt, mang về cho dân làng rèn cái cuốc, cây rựa chuẩn bị cho một vụ mùa rẫy mới.
Trong thời gian những người được chọn đi lên rừng đốt than, dân làng bắt tay vào sửa sang nhà rông, làm nhà rèn, lên rừng hái rau, bắt thú để phục vụ Lễ hội Cha Kchiah.
Khi than đã về, dân làng nổi cồng chiêng ngân vang. Già làng làm lễ đưa than vào nhà rèn, và chỉ rèn tượng trưng một nông cụ để xin thần linh cho dân làng có cái cuốc, con dao thật bền, sắc bén.
Chủ rèn lấy lá non của cây đót nhai nát, trộn với bột cua đá nướng chín, giã nhuyễn và thêm nước, khuấy đều bôi lên cây sắt trước khi đưa chúng vào lò rèn. Theo kinh nghiệm truyền thống, rèn bằng cách này, nông cụ sẽ không bị cong vênh, nứt mẻ mà rất bền sắc.
Khi việc rèn công cụ lao động sản xuất kết thúc, dân làng tiếp tục nghi thức cõng những người đi lấy than lên nhà rông và đặt ngồi tại một góc nhà để ăn gạo thiêng
Sau đó dân làng tập trung lên nhà rông để làm nghi thức cho những người đi lấy than, rồi cùng nhau chung vui tiệc rượu.
Kết thúc nghi lễ dân làng đánh chiêng, trống, múa xoang dưới mái nhà rông.
Họ mời nhau uống rượu cần, ăn thịt chuột, cá suối, và cùng nhau chúc mừng, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất.
Nguồn: Báo Kon Tum.